İklim değişikliğinin etkileri üzerine yapılan yeni bir araştırma, tropikal ve subtropikal bölgelerdeki toprakların, artan sıcaklıklarla birlikte beklenenden çok daha fazla karbon salımı gerçekleştirdiğini ortaya koydu.
Donmuş toprakların (permafrost) çözülerek atmosfere karbon saldığı uzun süredir biliniyordu. Ancak subtropikal ve tropikal bölgelerdeki toprakların da büyük miktarda organik karbon barındırdığı ve sıcaklıktaki artışlara oldukça hızlı tepki verdiği yeni bulgularla destekleniyor. Bremen Üniversitesi’ne bağlı MARUM’dan Dr. Vera Meyer, “Organik maddeyi parçalayan mikroorganizmalar, sıcak ve nemli koşullarda daha aktif olur. Bu nedenle tropik topraklardaki karbon içeriği iklim değişikliğine çok hızlı tepki veriyor,” dedi.
Nil Deltası’nda Binlerce Yıllık Karbonun İzleri
Araştırmacılar, bu geniş çaplı süreci anlamak için alışılmadık bir yöntem tercih etti. Toprakları doğrudan incelemek yerine, Nil Nehri aracılığıyla taşınarak Akdeniz kıyılarına çökelmiş kara kökenli organik maddelerin yaş analizini yaptılar. Nil, kuzeydoğu Afrika’daki subtropikal ve tropikal havzalardan materyal taşıyarak bu bölgedeki iklim ve karbon döngüsü hakkında binlerce yıllık bilgi sunuyor.
Araştırma ekibinden Dr. Enno Schefuß, “Organik maddenin yaşı iki şeye bağlı: toprakta ne kadar süre kaldığı ve nehirde taşınma süresi. Bu yöntem sayesinde son 18 bin yılı, yani son buzul çağından bugüne kadar olan dönemi inceleyebildik,” dedi.
Elde edilen sonuçlar bilim insanlarını şaşırttı. Yağış miktarındaki değişimlerin ve buna bağlı yüzey akışlarının, toprak karbonunun yaşını fazla etkilemediği; buna karşın sıcaklıktaki değişimlere son derece hassas olduğu görüldü. Son buzul çağından sonra yaşanan ısınma, topraktaki organik maddenin mikroorganizmalarca parçalanmasını hızlandırdı ve karbon salımını beklenenden çok daha fazla artırdı.
Alman Alfred Wegener Enstitüsü’nden (AWI) Dr. Peter Köhler, “Mevcut karbon döngüsü modellerinin bu kadar ciddi bir karbon salımını öngörememesi, toprak karbonunun sıcaklığa olan duyarlılığını yeniden gözden geçirmemiz gerektiğini gösteriyor,” ifadelerini kullandı.
Gelecek İçin Kritik Uyarı
Araştırmaya göre bu etki yalnızca geçmişteki atmosferik CO₂ artışına katkıda bulunmakla kalmadı, aynı zamanda geleceğe dair önemli bir risk de barındırıyor. Küresel ısınma devam ettikçe, topraklardaki karbon dönüşüm süreci daha da hızlanabilir ve bu da atmosferdeki karbon seviyesinin tahmin edilenden daha fazla artmasına yol açabilir.
Çalışma, Bremen Üniversitesi’ndeki MARUM bünyesindeki “Okyanus Tabanı – Dünyanın Keşfedilmemiş Arayüzü” mükemmeliyet kümesi kapsamında finanse edildi. Proje, karbonun deniz ortamındaki yolculuğunu anlamayı amaçlıyor.