Geçen ay, sessizce devrim niteliğinde bir gelişme yaşandı. 28 Mart 2025’te dünya, küresel sera gazı emisyonlarına dair ilk aylık iklim verisi güncellemesini aldı. Başarının ardındaki isim ise eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore’du…
Eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore’un desteğiyle kurulan Climate TRACE geçtiğimiz ay küresel sera gazı emisyonlarına dair ilk aylık iklim verisi güncellemesini aldı. Azerbaycan’ın Bakü şehrinde gerçekleştirilen COP29 İklim Zirvesi’nde Gore, iklim verilerine finansal piyasaların beklentilerine benzer bir aciliyet ve şeffaflık getirmeyi amaçlayan dönüşümcü bir vizyonu paylaşmıştı. Peki, neler demişti?
Gezegen İçin Bir Pazar Sinyali
Bu sadece bir veri değil; aynı zamanda gezegenin sağlığı için Bloomberg Terminali’ne benzer küresel bir iklim kontrol panelinin doğuşu. Yatırımcılar, düzenleyiciler, sigorta şirketleri ve politika yapıcılar, artık kimin ne kadar ve nerede kirlettiğini düzenli olarak izleyebilecek. Belirsiz taahhütler ve denetlenmemiş yeşil aklama, artık güçlü bir rakibe sahip. Climate TRACE’in Ocak 2025 verisi, küresel emisyonların 5,26 milyar ton CO₂e olduğunu ve Ocak 2024’e göre modest bir %0,59 azalma yaşandığını gösteriyor. Özellikle güçlü bir sera gazı olan metan, yaklaşık 32,24 milyon tonla stabil kaldı, bu da küresel emisyon eğrisinin nihayet düzleşmeye başlamış olabileceğini gösteriyor.
Statik Raporlardan Canlı Panellere: İklim Verisi
Tarihte, küresel emisyon verileri bir ila iki yıl arası gecikmelerle yayınlanıyordu—bu da etkili eylemler için çok geç bir zaman dilimi. Eskimiş verilerle iklim politikası yönetmek, finansal portföyü geçen yılın piyasa fiyatlarıyla yönetmek gibidir. Yatırımcılar buna tolerans göstermez, peki ya biz?
Climate TRACE, eski yaklaşımı dönüştürerek, dünya çapında 660 milyondan fazla emisyon kaynağını izleyen gelişmiş bir ağ kullanıyor. Bu ağ, termal uydu görüntülerini, spektral görüntüleri ve operasyonel verileri analiz ederek her ay doğru güncellemeler sağlıyor. Bu veriler, küresel emisyon izlemeyi tahminlerden titiz muhasebeye dönüştürüyor.
Ocak 2025’teki detaylı veriler, emisyonların nerelerde azalmaya başladığını ve nerelerde ivme kaybolduğunu ortaya koyuyor. Atık ve üretim sektörlerinde sera gazı emisyonları artarken, ulaşım, enerji ve fosil yakıt operasyonlarında düşüş yaşandı. Ulaşım, emisyonlardaki en büyük değişikliği gösterdi, yıl bazında %1,6’lık bir azalma kaydedildi.
Ülkeler ve Şehirler Arasında Gerçek Zamanlı Rekabet
Veri sadece sektörleri değil, aynı zamanda ulusal performansı da gösteriyor. Artık küresel emisyonlar, yıl bazında değişimlerin açıkça izlendiği bir aylık skor tablosuna dönüşüyor. Örneğin, Ocak 2025 ile Ocak 2024 arasındaki karşılaştırmaya göre;
- Çin: -%1,1 (17,4 milyon ton CO₂e azalma)
- ABD: -%0,28
- Hindistan: -%0,03
- Rusya: -%0,18
- AB Bloğu: -%0,53
Çin’in mutlak azalışı özellikle dikkat çekiyor. Şehir bazında ise Almanya’nın Dortmund’u ve Güney Kore’nin Pohang-si’si önemli kesintiler yaparken, Çin’in Ma’anshan ve Anshan şehirlerinde emisyonlar dikkat çekecek şekilde artmış durumda.
Gezegenin MRI’sı
Climate TRACE’in en son veri seti, anahtar sektörlerdeki izlemeyi geliştiriyor, 918 limanı kapsayan izleme ekliyor ve fosil ile biyojenik metanı IPCC yönergelerine göre ayırıyor. Üstelik, tüm veri seti açık kaynaklı olup, gazeteciler, araştırmacılar, politika yapıcılar ve vatandaşların kirletenleri hesap vermeye zorlamasını sağlıyor.
İklim Verilerinde Yeni Bir Dönem—Ama Kabul Edilecek mi?
Bu benzersiz şeffaflık seviyesi, iklim hesap verebilirliğinde devrim niteliğinde bir değişim vaat ediyor. Gerçek zamanlı karar alma süreçlerini güçlendiriyor, risk değerlendirmelerini keskinleştiriyor ve dünyaya bu krizle başa çıkmak için gereken hassasiyetle hareket etme imkanı sunuyor. Climate TRACE, aktüerler, sigortacılar, düzenleyiciler ve yatırımcılara hiç sahip olmadıkları bir şey sunuyor: her ay güncellenen doğrulanmış, bağımsız veriler. Ancak büyük netlik, büyük direnişle birlikte gelir. Şu anki ABD yönetimi, iklim bilimine açıkça düşmanlık gösteriyor.