BM destekli yeni bir rapor, insanlığı iklim krizi, plastik kirliliği ve biyolojik çeşitlilik kaybı gibi çevresel tehditlerden kurtarabilecek dönüşümün ipuçlarını sunuyor.
Araştırmacılara göre, iklim krizinin çözümü yüzeysel önlemlerde değil, toplumun değer sistemlerini kökten sorgulamakta yatıyor. Birleşmiş Milletler Üniversitesi Çevre ve İnsan Güvenliği Enstitüsü tarafından yayımlanan rapor, çevresel yıkımın temelinde yatan sistemleri ve değerleri hedef alıyor. Rapora göre, geri dönüşüm gibi mevcut sürdürülebilirlik girişimleri önemli olsa da, atık üretiminin neden bu kadar yaygın olduğu gibi daha derin sorulara yanıt aranmadan gerçek bir değişim sağlanamıyor.
Bilimi Dinlemek…
Raporun başyazarı Caitlyn Eberle, “Bilim ne yapmamız gerektiğini söylüyor: Fosil yakıtları bırakın, doğayı koruyun, kaynakları sürdürülebilir kullanın. Ama hâlâ neden aynı yolda ilerliyoruz?” diye soruyor. Raporun sunduğu “Derin Değişim Teorisi”, değişimin yalnızca bireysel alışkanlıklarda değil, toplumun temel varsayımlarında gerçekleşmesi gerektiğini savunuyor. Bu varsayımlar arasında “tüketim mutluluktur”, “yeni eskiden iyidir” gibi anlayışlar var. UNU-EHS Müdür Yardımcısı ve rapor eş yazarı Zita Sebesvari, Japonya’nın Kamikatsu kasabasında uygulanan sıfır atık politikasını örnek göstererek, davranış ve değerlerin nasıl dönüşebileceğini anlatıyor. Kamikatsu, 20 yıllık çabayla atıkların %81’ini geri dönüştürmeyi başardı. “İnsanlar artık atığı bir kaynak olarak görüyor,” diyor Sebesvari.
Bu yaklaşım, sadece sistemleri değil bireyleri de hedef alıyor. Raporda, bireyselcilik ve aşırı tüketimin çevresel felaketlerin temel nedenlerinden olduğu vurgulanıyor. Sebesvari, “Nasıl ki geçmişte sigara içmek toplumda normal kabul edilirken bugün tepkiyle karşılanıyorsa, gelecekte de atık üretimi veya doğayı sömürmek aynı şekilde yadırganabilir,” diyor. Rapora göre, kalıcı değişim hem bireysel farkındalıkla hem de yapısal dönüşümle mümkün. “Toplumlarımızı biz kurduk. O halde sorunları da biz çözebiliriz,” diyerek umut veren araştırmacılar, bu dönüşümün imkânsız değil, aksine başlamış olduğunu söylüyor.