Yeni araştırma, Arap Yarımadası’nın çölleşmeden önce su ve yaşamla dolu bir bölge olduğunu ortaya koyuyor. Anlaşılan o ki, Rub’ al-Khali’nin altında bir zamanlar nehirler ve göller vardı…
Arap Yarımadası’nın devasa çölü Rub’ al-Khali, sanılanın aksine her zaman kurak bir çöl değildi. Cenevre Üniversitesi (UNIGE), Suudi Arabistan’daki Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (KAUST), Avustralya’daki Griffith Üniversitesi, California Institute of Technology, Teksas Üniversitesi ve Kanada’daki Fraser Valley Üniversitesi’nin ortaklaşa yürüttüğü yeni bir araştırma, bu bölgenin geçmişte göl ve nehir sistemleriyle kaplı olduğunu ortaya koydu.
Yeşil Arabistan Dönemi
UNIGE öncülüğünde yürütülen çalışmaya göre, yaklaşık 11.000 ile 5.500 yıl önce yaşanan yoğun yağış döneminde – “Yeşil Arabistan” olarak adlandırılan bu dönemde – Rub’ al-Khali’de büyük bir göl ve akarsular oluştu. Araştırmanın ilk yazarı Abdallah Zaki, “Yaklaşık 8.000 yıl önce bu göl en büyük hacmine ulaştı. Derinliği 42 metreyi, yüzölçümü ise 1.100 kilometre kareyi buluyordu – bu, Cenevre Gölü’nün neredeyse iki katı.” dedi.
Göl, zamanla taşarak çölün zemininde 150 kilometre uzunluğunda bir vadi oymuş. UNIGE Yer ve Çevre Bilimleri Bölümü’nden Prof. Sébastien Castelltort, “Bu vadinin oluşumu, bölgedeki yoğun yağışların ve suyun şekillendirici etkisinin açık bir kanıtı” ifadelerini kullandı.
İklim Döngüleri ve Göçler
Bilim insanları, bölgedeki bu sulak alanların oluşmasının, Afrika ve Hint musonlarının kuzeye doğru genişlemesiyle gerçekleştiğini belirtiyor. Bu ıslak dönemler, Dünya’nın yörüngesel döngülerine bağlı olarak ortaya çıktı ve Arap Yarımadası’nın güneyinde binlerce yıl, kuzeyinde ise birkaç yüzyıl sürdü. Yağışların artmasıyla birlikte bölgede bozkırlar ve savanlar oluştu; bu da insan topluluklarının çölü geçerek yeni bölgelere göç etmesini kolaylaştırdı.
İnsan Yaşamı da Etkilendi
Griffith Üniversitesi İnsan Evrimi Araştırma Merkezi’nden Prof. Michael Petraglia, “Göl ve nehirlerin varlığı, avcı-toplayıcı ve pastoralist toplulukların bu bölgeye yerleşmesini sağladı. Bugün tamamen kurak olan bu çölün birçok noktasında, bu eski yerleşimlerin arkeolojik izlerine rastlamak mümkün.” dedi. Ancak yaklaşık 6.000 yıl önce yağışların ani şekilde azalmasıyla bölge tekrar kuraklaştı ve burada yaşayan topluluklar daha yaşanabilir bölgelere göç etmek zorunda kaldı. Araştırmacılar, bu bulguların iklim döngülerinin sadece doğal çevreyi değil, insanlık tarihini de nasıl şekillendirdiğini gösterdiğine dikkat çekiyor.
Kaynak: Communications Earth & Environment