2050 iklim hedeflerinin Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) tarafından onaylanmasıyla gündeme gelen Shein, sürdürülebilirlik uzmanları tarafından ciddi şekilde eleştirilmekte…
Shein, 23 Mayıs’ta SBTi tarafından net sıfır hedefleri onaylanan az sayıdaki büyük moda markasından biri oldu. Ancak San Francisco merkezli çevre örgütü Stand.earth, 3 Haziran’da yayımladığı yıllık “Fosil Yakıtsız Moda Karnesi”nde Shein’e fosil yakıt politikaları nedeniyle “F” notu verdi. Raporda, “Eğer Shein bir ülke olsaydı, dünyadaki en büyük 100. sera gazı salıcısından biri olurdu,” ifadelerine yer verildi. Şirketin yalnızca iki yıl içinde Kapsam 3 emisyonlarını yüzde 170’ten fazla artırdığı belirtiliyor. Taahhütler, şeffaflık, yenilenebilir enerji geçişi, temiz taşımacılık gibi alanlarda da sınıfta kalan Shein, en yüksek notunu malzeme kullanımı ve döngüsellikte D- ile aldı.
Büyüme modeli: Hızlı ama kirli
Shein’in popülaritesi, talebe göre üretim ve doğrudan tüketiciye satış modeliyle hızla artarken; şirketin yalnızca ABD’ye günde yaklaşık 900 bin paket gönderdiği belirtiliyor. Moda danışmanı ve eski Dünya Bankası ekonomisti Veronica Bates Kassalty’ye göre, sınırlı sayıda ve düşük riskli üretim modeli sürdürülebilirlik dünyasında uzun süredir tartışılan bir konu. “Bu modeli başarıyla uygulayan tek şirket Shein oldu,” diyor.
Ancak bu üretim modeli, düşük fiyatlı ve kısa ömürlü ürünleri teşvik ettiği için çevreye olan etkisiyle tepki çekiyor. Ürünlerinin yüzde 75’i petrol türevi polyesterden üretilen Shein, uzun ömürlü doğal kumaşlara dayalı sürdürülebilir üretimden uzak.
ABD düzenlemeleri etkiledi
Şirketin büyümesini destekleyen ABD’nin 800 dolar altı siparişlerde gümrük muafiyeti politikası, 2 Mayıs’ta Beyaz Saray tarafından kapatıldı. Ayrıca, değişken gümrük tarifeleri de Shein’in iş modelini zorlaştırdı. Bain & Company verilerine göre, şirketin müşteri başına harcaması yüzde 35 artarken, aynı dönemde müşteri sayısı yüzde 30 azaldı. Bu gelişmelerin ardından Shein’in halka arz planı New York’tan önce Londra’ya, şimdi ise Hong Kong’a taşındı.
Hedefler ve eleştiriler
Shein’in ana şirketi Roadget Business, 2050’ye kadar toplam emisyonlarını yüzde 90 oranında azaltmayı hedefliyor. 2030 hedefleri arasında ise Kapsam 1 ve 2 emisyonlarında yüzde 42, Kapsam 3 emisyonlarında ise yüzde 30 düşüş yer alıyor. Ancak 2023’te emisyonlarını yüzde 45 oranında artıran şirketin, bu hedeflere ulaşması konusunda ciddi şüpheler bulunuyor.
Yazar Maxine Bédat, SBTi’nin onay sürecinin yalnızca hedeflerin teknik uygunluğunu değerlendirdiğini, uygulanabilirlik ya da planın kalitesi hakkında bir garanti vermediğini vurguluyor. “Bu onay, bir yeşil aklama (greenwashing) aracına dönüşüyor,” diyen Bédat, şirketlerin tedarikçileri nasıl teşvik ettiği, hedeflerle çelişen lobi faaliyetleri yürütüp yürütmediği gibi unsurların inandırıcılığı belirlediğini ifade ediyor. SBTi’nin mevcut standartlarına göre onay alan Shein’in, 2030’a kadar bu hedefleri güncellemesi gerekiyor.