Avrupa Birliği’nin Ufuk (Horizon) Programı kapsamında finanse edilen son araştırmalar, protein kaynaklarını çeşitlendirmeye ve gıda üretiminin çevresel etkilerini azaltmaya yönelik umut verici adımları gözler önüne seriyor.
Avrupa’da yapılan son çalışmalar, hayvancılığın neden olduğu sera gazı emisyonlarını azaltmak amacıyla bitkisel proteinler, baklagiller ve yenilikçi gıda ürünlerine odaklanıyor. İrlanda’daki University College Cork’tan Prof. Dr. Emanuele Zannini liderliğindeki projede, nohut, mercimek, bakla ve kinoa gibi ürünler incelendi. Zannini, hayvansal protein üretiminin karbon ayak izinin yüksek olduğuna dikkat çekerek, bitkisel alternatiflerin çevresel açıdan çok daha avantajlı olduğunu vurguladı.
İklim Değişikliğine Uyumlu Ürünler Test Edildi
Proje kapsamında Belçika, İrlanda, İtalya, Portekiz ve İspanya’daki çiftçilerle birlikte çalışılarak farklı iklimlerde ürün verimliliği test edildi. Araştırmacılar, iklim değişikliğinin yol açtığı belirsiz hava koşullarına dayanıklı eski Avrupa bitki çeşitlerini de yeniden değerlendirdi. Örneğin, İrlanda iklimine uyum sağlayan bakla, Güney Avrupa’dakilerin iki katı kadar verim sağladı. Mulhall, farklı bezelye ve fasulye türlerini denemeye devam ederken, yemlik ürünler yerine doğrudan gıda üretimine yönelmenin çiftçilere ekonomik fayda sağlayabileceğini belirtti.
Araştırma ekibi, bitkisel proteinleri mantar ve maya ile birleştirerek bitki bazlı yoğurt, peynir ve hatta yapay yengeç eti gibi yeni gıda ürünleri geliştirdi. Prof. Zannini, “Elde edilen bitki bazlı ürünler büyük başarı gösterdi.” diyerek bu yaklaşımın et ikameleri ve bebek mamaları gibi alanlarda yaygınlaştırılmasının planlandığını söyledi.
2023 Hedefi: Hayvansal ve Bitkisel Proteinde Denge
Araştırma, şimdi Dr. Paul Vos liderliğinde yürütülen bir başka AB projesi olan GIANT LEAPS ile devam ediyor. Bu proje, alternatif proteinlerin Avrupa beslenme düzenine entegrasyonunu ve 2030 yılına kadar hayvansal ve bitkisel protein tüketiminin %50-%50 oranında dengelenmesini hedefliyor. Dr. Vos, “Tüketicinin beslenme alışkanlığını en az değiştirerek çevresel ve sağlık göstergelerinde en büyük etkiyi yaratmayı amaçlıyoruz.” dedi.
GIANT LEAPS ekibinin belirlediği en büyük zorluklardan biri ise bitki bazlı ürünlerin yüksek maliyeti. İsviçre’de yapılan bir anket, tüketicilerin bezelye veya patates gibi tanıdık bileşenlerden üretilen alternatifleri, kültür eti gibi yeni ürünlere göre daha fazla benimsediğini ortaya koydu. Tüketici kabulünü artırmak için fiyat farkını azaltmak, tat ve besin değeri açısından ürünleri geliştirmek büyük önem taşıyor.