Ekologlar küresel biyolojik çeşitlilik koruma fonlamasındaki eşitsizliklere dikkat çekiyor.
Biyolojik çeşitliliğin geniş çapta kaybı, zamanımızın en büyük krizlerinden birini temsil etmekte. Üstelik bu durum yalnızca ekosistemleri değil, aynı zamanda mevcut ve gelecekteki yaşam alanlarımızı da tehdit ediyor. Bilim insanları devam eden yok oluşların büyüklüğünü ve ölçeğini fark ettikçe, koruma için mevcut kaynakları belirlemek ve fonların en ihtiyaç duyulan türleri korumak için ne kadar etkin şekilde dağıtıldığını anlamak kritik önem taşıyor. Hong Kong Üniversitesi Biyolojik Bilimler Okulu’ndan bir araştırma ekibi, bu soruları ele almak amacıyla, tür koruma odaklı yaklaşık 15.000 finansmanlı projeye dair verileri bir araya getiren bir makale yayımladı. Çalışmanın baş yazarı Prof. Benoit GUÉNARD, araştırmanın ilk sonucunun, tür koruma araştırmaları için ayrılan fonların son derece sınırlı olduğunu belirtti. “Değerlendirdiğimiz projelerde, 25 yıl boyunca sadece 1.93 milyar ABD Doları ayrılmış durumda.” dedi.
Uluslararası koruma fonlaması, 37 hükümet ve Sivil Toplum Kuruluşu’ndan (STK) yapılan katkılarla, NASA veya ABD askeri bütçesinin sırasıyla yıllık %0.3 ve %0.01’ine denk gelmekte. Bu çarpıcı karşılaştırma, küresel biyolojik çeşitlilik kaybını durdurmak için bu fonların dramatik şekilde artırılmasının acil bir ihtiyaç olduğunu gözler önüne seriyor. Araştırmacılar, ayrıca, bu fonların belirli türler veya organizma gruplarına nasıl dağıtıldığını da inceledi. Bu dağılım, türlerin koruma ihtiyaçları doğrultusunda Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi’ne dayanılarak değerlendirilmiş. Prof. Guénard, “Önceki literatür çalışmalarına dayanarak, omurgalı türlere yönelik bir eğilim olmasını bekliyorduk ve bu doğruydu, ancak durumu daha önce tahmin edilenden çok daha kötü bulduk. Omurgalılar içinde bile, en tehdit altındaki gruplardan bazıları, örneğin amfibiler, büyük ölçüde yetersiz finanse ediliyordu ve zamanla fonlamada bir azalma eğilimi vardı.” dedi.
Bir başka çarpıcı örnek, özellikle kertenkeleler ve yılanlar gibi sürüngenlerde görülmekte. Binlerce türün tehdit altında olduğu tespit edilmiş ancak sürüngenler için ayrılan fonların %87’si sadece yedi deniz kaplumbağası türüne yönlendirilmiş. Prof. Guénard, “Bu durum, bilimsel koruma değerlendirmeleri ile fonlama paydaşlarının türlere yönelik dağıtımlarındaki büyük uyumsuzluğu gözler önüne seriyor. Fonlama, türlerin ‘karizma’larına dayalı gibi görünüyor. Bu da, tehdit altındaki türlerin %94’ünün hiç destek almazken, fonların neredeyse üçte birinin tehdit altında olmayan türlere yönlendirilmesine yol açıyor.” dedi.
Bitkilere ve Böceklere Fon Yok
Bitkiler ve böcekler gibi gruplar, büyük çeşitliliği ve tehdit altındaki tür sayısı göz önüne alındığında yalnızca %6’lık bir pay alırken, mantarlar veya algler gibi diğer büyük gruplar ise neredeyse hiç fon alamamaktalar. Çalışmanın ortak yazarı Prof. Alice HUGHES, “Tehdit altındaki türler konusundaki geleneksel bakış açımız genellikle gerçekten tehdit altında olan türlerle uyuşmuyor. Bu durum, küçük veya ‘daha az karizmatik’ türlerin ihmal edilmesine yol açıyor. Eğer yaygın nüfus düşüşlerini ve biyolojik çeşitliliğin devam eden kaybını düzeltme umudumuz varsa, bu perspektifi acilen yeniden şekillendirmeliyiz ve fonları daha geniş bir şekilde dağıtmalıyız.” diye ekledi.
Araştırmacılar, bu bulgulara dayanarak, koruma fonları için yeni bir yaklaşım çağrısında bulunuyorlar. Tür koruma fonlarına büyük bir ek kaynak ihtiyacı olsa da, bu sınırlı fonları hangi projelere ve türlere ayıracağımıza dair daha titiz bir yaklaşımın da acilen gerekli olduğunu vurguluyorlar. Prof. Guénard bu konuda, “Koruma ajansları ve STK’lar, yalnızca belirli, öznel karizma veya güzellik kriterlerine dayalı bir alt küme yerine tüm türleri koruma felsefelerini değiştirmelidir.” dedi. Gelecekte, araştırma ekibi, fon dağılımı hakkında daha fazla bilgi ve şeffaflık sağlayacak şekilde veritabanını genişletmeyi umuyor.
Kaynak: Hong Kong University