Bilim insanları, insan kaynaklı küresel ısınmanın 1.5°C’ye çok yaklaştığını, hatta bazı ölçümlere göre aşıldığını söylüyor. Ama asıl önemli olan, bu sınırı geçmeden harekete geçmek. Peki, şimdi ne olacak?
2015’te Paris’te dünyayı saran umut dolu bir anlaşma imzalandı: Küresel sıcaklık artışını 2°C’nin çok altında tutmak ve mümkünse 1.5°C ile sınırlamak. Bu hedef, insanlığın iklim krizinde sınır noktası olark görüldü. Lancaster Üniversitesi’nden Dr. Andrew Jarvis ve Leeds Üniversitesi’nden Prof. Piers Forster’ın 2024 Kasım’ında yayımlanan araştırmasıysa, insanlığın endüstri öncesi döneme göre gezegeni tam 1.49°C ısıttığını ortaya koydu. Üstelik bu, daha önceki hesaplamalarda kullanılan 1800’lerin değil, 1700’lerin öncesini baz alan yepyeni bir yöntemle yapıldı.
Nasıl mı? Buz tabakalarına sıkışmış hava kabarcıklarındaki CO2 verilerini kullandılar. Böylece, insan etkisiyle yükselen sıcaklıkların izini binlerce yıl öncesine kadar geriye sürdüler. Ortaya çıkan tablo, insan kaynaklı ısınmanın düşündüğümüzden çok daha net bir şekilde 1.5°C’ye dayandığını gösteriyor. Tabii ki bu, Paris Anlaşması’nın ihlal edildiği anlamına gelmiyor. Çünkü IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) insan kaynaklı ısınmayı 1.31°C (1.10–1.60°C aralığında) olarak tahmin ediyor ve ölçümlerde biraz belirsizlik var.
Ancak bu sonuçlar, dünyanın artık “kritik eşiğe” gözünü diktiğni, acil ve kararlı adımlar atılması gerektiğini gösteriyor. 2024 yılı, ortalama küresel sıcaklığın endüstri öncesi döneme göre ilk kez 1.5°C’yi aşan yıl oldu. Üstelik karbon dioksit seviyeleri, son 2 milyon yılın en yüksek noktasına çıktı.
Peki 1.5°C sınırı aşıldığında ne olacak?
- Yaklaşık 1 milyar insan su stresi ve çölleşme riskiyle karşı karşıya kalacak.
- Tarımda ciddi zararlar ve iklim uyum maliyetleri 63 milyar dolara ulaşacak.
- Dünya genelinde türlerin %14’ü yok olma tehlikesiyle yüzleşecek.
- 24% daha fazla insan sel riskine maruz kalacak.
- Mercan resifleri %90’a varan oranda azalacak.
- Sivrisinek gibi taşıyıcıların yaydığı hastalıklar artacak.
Ve eğer 2°C’ye doğru gidersek? Isınan Güney Afrika’da sıcak hava dalgaları iki katına çıkacak, Akdeniz’de orman yangınları %60 artacak, iklim kaynaklı hasarların maliyeti 17 milyar dolar daha yükselecek. Bu nedenle, 1.5°C sadece bir sayı değil, insanlığın iklimle mücadelesinde bir “kırılma noktası”. Hükümetlerin küresel emisyonları azaltma performansını ölçen raporlar, şu an için bu hedefin tehlikede olduğunu sık sık hatırlatıyor.
Burası çok önemli: Gezegenin geleceği 1.5°C sınırını geçip geçmememize bağlı; fakat elimizde hâlâ bu eşiği aşmadan durma ve dünyayı değiştirme şansı var.