Fransız mühendis ve eğitimci Cédric Ringenbach tarafından geliştirilen Climate Fresk adlı kart oyunu, Birleşmiş Milletler’in Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporlarındaki karmaşık verileri herkesin anlayabileceği bir dile çeviriyor.
İklim değişikliği üzerine yazılan binlerce sayfalık raporlar, çoğu insan için kafa karıştırıcı birer bilimsel labirente dönüşüyor. Ama bir grup insan bu karmaşayı oyunlaştırarak çözmeyi başarmış gibi görünüyor. Oyunun mantığı basit ama etkisi güçlü: Katılımcılar, 42 kart üzerinden iklim değişikliğinin neden-sonuç ilişkilerini tartışarak kendi “iklim duvarlarını” oluşturuyorlar. Her kart, örneğin “ulaşım”, “tarım”, “fosil yakıtlar” veya “buzulların erimesi” gibi bir unsuru temsil ediyor. Kartlar arasındaki bağlantılar, ısınmanın nasıl tetik zincirleri oluşturduğunu gözler önüne seriyor. Sonunda ortaya karmaşık ama anlaşılır bir tablo çıkıyor: insan faaliyetleri, çevresel etkiler ve sosyal sonuçlar arasında görünmez bağlar.
Climate Fresk bugün 50’den fazla dilde oynanıyor; 2 milyondan fazla insan bu deneyimi yaşamış durumda. Oyun; okul sınıflarından şirket toplantılarına, barlardan topluluk merkezlerine kadar birçok farklı ortamda düzenleniyor. Katılımcılar genellikle üç saat süren bir oturum boyunca hem öğreniyor hem tartışıyor. “İklim krizi hakkında konuşmak zordur çünkü konu genellikle ya çok teknik ya da çok moral bozucu bir tonda ele alınır. Bizim amacımız insanlara birlikte düşünebilecekleri bir alan yaratmak,” diyor Ringenbach. Nairobi’den Paris’e, New York’tan Tokyo’ya kadar pek çok yerde oynanan oyunun ortak noktası, iklim biliminin erişilebilir hale gelmesi. Kenya’da bir okul bahçesinde toplanan bir grup genç, oyunun kartlarını yere dizip tartışırken, “Küresel ısınmanın bizi nasıl etkilediğini ilk kez bu kadar net görüyoruz” diyor.
İklim Laboratuvarı
Climate Fresk sadece bilgi vermiyor, aynı zamanda hissedilebilir bir farkındalık yaratıyor. Oyunun sonunda “peki biz ne yapabiliriz?” sorusu kaçınılmaz olarak ortaya çıkıyor. Katılımcılar kimi zaman daha az et tüketmeyi, kimi zaman toplu taşıma kullanmayı, kimi zaman da topluluk düzeyinde projeler üretmeyi konuşuyor. Her ne kadar bu çözümler küçük görünse de, oyunun amacı devrim yaratmaktan çok, düşünme biçimini dönüştürmek. Ringenbach’a göre, “Bilgi tek başına yeterli değil; anlamak için hissetmek de gerekiyor.” İşte bu noktada oyun, soyut kavramları somutlaştırıyor. Bir nevi “iklim laboratuvarı” gibi; kartlar üzerinden insan davranışlarının doğa üzerindeki etkisini birebir görmek mümkün.
Elbette bu oyun, iklim krizine tek başına çare değil. Ancak karmaşık bir sorunu daha anlaşılır kıldığı ve insanları ortak bir konuşma zemininde buluşturduğu kesin. Çünkü sürdürülebilirlik yalnızca teknolojiyle ya da politikayla değil, iletişimle de ilgili. Ve bazen bir kart destesi, kalın bir rapordan çok daha fazlasını anlatabiliyor.