“Döngüsel ekonomi, atık kavramını tamamen ortadan kaldırdı, üretme ve tüketme şeklimizi temelden değiştirdi, ekonomi ve toplumda değerin dolaşmasını sağlayan daha sağlıklı, başarılı bir ekosistem yarattı.”
“Döngüsel ekonomi, atık oluşumunu en aza indirirken malzemeleri ve kaynakları kullanımlarının sonunda ürün döngüsüne geri döndürerek değerlerini mümkün olduğunca uzun süre korumayı hedefler. Kaynakları ekonomi içinde mümkün olduğunca uzun süre tutarken fiziksel kaynakların katma ve içsel değerini koruyan ve hammadde tüketimini, atığı ve değer zinciri risklerini en aza indirgemek amacıyla kullanım ömrünün sonunda değeri yakalayan bir piyasa ekonomisidir.”
Tanımın Gelişimi
Bilimsel literatürde ve profesyonel yayınlarda 100’den fazla farklı döngüsel ekonomi tanımı kullanılmaktadır. Kullanımda çok farklı tanımının bulunmasının nedeni konseptin çok çeşitli araştırmacılar ve uzmanlar tarafından uygulanmakta olmasıdır (Kirchherr, Reike ve Hekkert 2017). Bir bilim insanı kavramın bir yönünü vurgularken finansal analist farklı bir yönüne atıfta bulunur. Tanımlardaki bu çeşitlilik, döngüselliğin ölçülebilir olmasını da zorlaştırıyor.
Tanımlar genellikle hammadde kullanımına veya sistem değişimine odaklanır. Kaynak kullanımına odaklanan tanımlar genellikle 3-R yaklaşımını takip eder:
* Azalt (minimum hammadde kullanımı)
* Yeniden kullan (ürünlerin ve bileşenlerinin maksimum seviyede yeniden kullanımı)
* Geri dönüştür (hammaddelerin yüksek kalitede yeniden kullanımı)
Araç kullanımı iyi bir örnek olabilir. Car2Go ve ZipCar gibi şirketlerden araba paylaşımı yapmak, daha az kişinin kendi arabalarını satın alması gerektiği anlamına gelir. Bu hammadde kullanımını azaltır (azalt). Eğer arabanın motoru bozulursa, onarılabilir veya arabanın şasi ve iç kısmı başka bir arabanın yapımında veya yenilemesinde kullanılabilir (yeniden kullan). Bu parçalar artık yeniden kullanılamadığında, parçaların metal, tekstil ve plastik kısımları eritilerek yeni bir araba yapımında kullanılabilir (geri dönüştür).
Yedi Unsur
Döngüsel ekonomi etrafında ortak bir dil yaratma çabasıyla Circle Economy, konunun farklı unsurları üzerinde çalışan 20’den fazla kuruluşun (STK’lar, devlet kurumları, akademi, danışmanlık vb.) kullandığı çeşitli terimleri ve tanımları haritaladı. Bu çok çeşitli terimleri yorumlayıp gruplandırdıktan sonra, döngüsel ekonomiyle ilişkili yedi temel unsura ulaşıldı.
1. GELECEK İÇİN TASARLA
Tasarım sürecinde sistem bakış açısını aklından çıkarmayın, doğru malzeme kullanın, yaşam ömrüne uygun tasarım yapın ve gelecekte uzun süreli kullanılabilmesi için tasarımı uyarlayın.
2. DİJİTAL TEKNOLOJİLERİ KULLAN
Veri işleyen ve analiz yapan dijital, çevrimiçi platformlar ve teknolojiler aracılığıyla kaynak kullanımını izleyerek optimize edin ve tedarik zinciri aktörleri arasındaki bağlantıları güçlendirin.
3. MEVCUT ÜRÜNLERİ KORUYUN VE SÜRELERİNİ UZATIN
Kaynaklar kullanımdayken, kullanım ömürlerini uzatmak için bakım, onarım ve özellik yükseltme hizmetleri sunun ve mümkün olan durumlarda ürünlere ikinci bir yaşam verebilmek için geri toplama stratejileri geliştirin.
4. YENİLENEBİLİR KAYNAKLARI ÖNCELİKLENDİRİN
Yenilenebilir, yeniden kullanılabilir, toksik olmayan kaynakların malzeme ve enerji olarak verimli bir şekilde kullanıldığından emin olun.
5. ATIKLARI KAYNAK OLARAK KULLANIN
Atık akışlarını ikincil hammadde gibi kullanın ve yeniden kullanım ve geri dönüşüm için atıklarınızı geri kazanın.
6. İŞ MODELİNİZİ GÖZDEN GEÇİRİN
Ürün ve hizmetler arasındaki etkileşime dayanan iş modelleri aracılığıyla daha fazla değer yaratma fırsatlarını dikkate alın.
7. ORTAK DEĞER YARATMAK İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIN
Şeffaflığı artırmak ve ortak değer yaratmak için tedarik zinciri boyunca, kurum içinde ve kamu sektörü ile birlikte çalışın.
Döngüsel ekonominin lineer ekonomiden farkı nedir?
Yeni hammaddede kullanımından değerin korunmasına
Döngüsel ve lineer sistem, değer yaratımı veya korunması biçimleriyle birbirlerinden ayrılırlar. Lineer bir ekonomi geleneksel olarak “al-yap-at” planını takip eder. Bu, hammaddelerin toplandığı, daha sonra nihayetinde atık olup elden çıkarılana kadar kullanılacak ürünlere dönüştürüldüğü anlamına gelir. Bu ekonomik sistemde değer mümkün olduğu kadar çok ürün üretip satarak yaratılır.
Döngüsel ekonomide başka neler var? Döngüsel ekonomi 3R “ana eylemleri” azalt, tekrar kullan ve geri dönüştür ilkeleri tarafından yönetilen ve atıkların azaltılması, işlenmemiş kaynak tüketiminin azaltılması gibi çok çeşitli eylemler içerir. Kaynak kullanımı en aza indirilir (azaltılır). Ürünlerin ve parçaların yeniden kullanımı maksimize edilir (yeniden kullanılır). Ve en az diğerleri kadar önemli son adım olarak da hammaddeler yüksek bir standarda göre yeniden kullanılır (geri dönüştürülür). Bu, paylaşılan arabalar gibi daha fazla kişiyle bir ürünün kullanılmasıyla yapılabilir. Ürünler hizmetlere dönüştürülebilir, Spotify gibi CD yerine dinleme lisansı satılabilir. Bu sistemde değerin korunmasına odaklanılarak değer yaratılır.
Eko-verimlilikten eko-etkinliğe
Döngüsel ekonomi ile lineer ekonominin sürdürülebilirlik perspektifleri farklıdır. Doğrusal bir ekonomide sürdürülebilirlik üzerinde çalışırken ana konu eko-verimliliktir. Yani, aynı miktarda çıktının ekolojik etkisini azaltmak anlamına gelir. Böylece sistemin aşırı yüklenmesi geciktirilir ve zamana yayılır. (Di Maio, Rem, Baldï, and Polder, 2017). Döngüsel bir ekonomide ise sürdürülebilirlik sistemin eko-etkinliğinin arttırılmasında aranır. Böylece ekolojik etki en aza indirilir hatta daha da ötesine geçilir ve ekolojik, ekonomik ve sosyal olarak artı değer yaratılır (Kjaer, Pigosso et al. 2019).
Eko-etkinliği sağlamak için artık akışlar, malzemenin orijinal işleviyle aynı (işlevsel geri dönüşüm) veya daha da yüksek (ileri dönüşüm) bir işlev için yeniden kullanılmalıdır. Sonuç olarak değer tamamen korunur ve hatta artar. Örneğin beton öğütülerek granül haline getirilir ve aynı veya daha güçlü bir duvarı tekrar üretmek için kullanılır. Bu durum lineer ekonomide farklıdır. Eko-verimli bir sistem tipik olarak aşağı dönüşüm üzerinde çalışır: ‘a’ ürününün bir parçası, malzemenin değerini düşüren ve malzeme akışının tekrar kullanımını zorlaştıran düşük kaliteli bir uygulamada yeniden kullanılır. Örneğin beton kalıntıları yol yüzeyindeki asfaltta kullanılır (Bocken, Bakker & De Pauw, 2015; Ellen MacArthur Foundation, 2014).
Kaynak: https://donguselekonomiplatfor…