Adidas, Puma ve Puma gibi spor ayakkabı dendiğinde akla gelen özel markalar, döngüsel tasarımlar ve iş modelleri geliştirmek amacıyla yeni bir girişimde bir araya geldi.
Kar amacı gütmeyen Fashion for Good kuruluşu, 14 ayakkabı markası ve perakendeciyi atıkları azaltmak, döngüsel tasarımı geliştirmek ve onarım, yeniden kullanım ile geri dönüşüm sistemlerini kurmak için bir araya getirdi. Bu girişim, Closing the Footwear Loop adıyla ayakkabı atıklarını azaltmaya yönelik erken aşama iş birliklerinden biri olarak öne çıkıyor. Adidas, Dr. Martens, Inditex, Lululemon, On, Otto Group, Puma, Reformation, Target, Tommy Hilfiger, Vivobarefoot ve Zalando gibi markalar, üretimden tüketim sonrası sürece kadar ayakkabı sektöründeki atıkları en aza indirmeyi amaçlıyor. McKinsey’e göre, ayakkabı sektöründeki sera gazı emisyonlarının üçte ikisinden fazlası ham maddelerin tedariki ve işlenmesi sırasında oluşuyor. Küresel ayakkabı endüstrisinin 2030’a kadar yıllık %4,3 büyümesi beklenirken, 500’den fazla şirket emisyonlarını azaltmak için bilimsel hedefler belirlemiş durumda.
Sürdürülebilirlikte Yeni Adımlar
Şimdiye kadar geri dönüştürülebilir veya kompostlanabilir ayakkabılar üzerine çeşitli pilot projeler geliştirildi. Asics, 2023’te geri dönüştürülebilir Nimbus Mirai koşu ayakkabısını piyasaya sürerken, Puma klasik süet ayakkabısını kompostlanabilir hale getirmeyi test etti. 2022’de On markası, yalnızca abonelik yoluyla sunulan ve geri dönüştürülebilir olan Cloudneo modelini tanıttı.
Bunun yanı sıra, bazı markalar ikinci el satış ve onarım programlarına yöneliyor. Dr. Martens, ikinci el botlarını satmak için yeni bir portal başlatırken, Allbirds ve New Balance gibi markalar da benzer girişimler başlattı. Ancak, Closing the Footwear Loop üyesi Deichmann Group’un Küresel Kurumsal Sosyal Sorumluluk Başkan Yardımcısı Andreas Tepest’e göre, ayakkabı sektöründe döngüsel ekonomiye dair ölçeklenebilir çözümler henüz sınırlı. Tepest, Avrupa’daki ayakkabı atık akışlarının haritalandırılması ve döngüsel ayakkabı tasarımı için kapsamlı bir yol haritası oluşturulmasının bu girişimin temel hedefleri arasında yer aldığını belirtti. Ayrıca, kullanım ömrü dolan ayakkabıların sürdürülebilir bir şekilde yeniden kullanılması, geri dönüştürülmesi veya farklı amaçlarla değerlendirilmesi için çözümler geliştirileceğini ifade etti.
2025 İçin Yol Haritası
Girişim kapsamında, 2025 yılında ayakkabı malzemelerinin otomatik olarak ayrıştırılmasına yönelik pilot projeler üzerinde çalışılacak. Ayrıca, döngüsel ekonomi kriterleri belirlenecek, moda sektörüne yönelik döngüsellik yazılımlarına entegre edilerek test edilecek. Fashion for Good’un yöneticisi Katrin Ley, ayakkabı üretiminin giyim sektörüne kıyasla daha karmaşık malzeme bileşimleri ve geri dönüşüm altyapısındaki eksiklikler nedeniyle döngüsel ekonomiye geçişte daha büyük zorluklar yaşadığını vurguladı. Ancak, şirketlerin iş birliği yaparak sektörü dönüştürme sürecini hızlandırabileceklerini belirtti.
Lululemon’un sürdürülebilir ürün ve ambalaj departmanından Crispin Wong ise, “Ortak uzmanlığımızı birleştirerek, daha döngüsel bir gelecek inşa etme yolunda daha hızlı ilerleyebiliriz.” diyerek bu girişimin sektör için önemine dikkat çekti.