Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi, ithal ürünlere uygulanan karbon vergisini düzenleyen Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nda (CBAM) önemli değişiklikler konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu.
Yeni düzenleme, ağırlıklı olarak küçük işletmeleri kapsayan bir eşik belirleyerek ithalatçı şirketlerin %90’ını CBAM yükümlülüklerinden muaf tutacak. Ancak yasama organları, bu muafiyetin CBAM’ın çevresel etkisini büyük ölçüde azaltmayacağını vurguladı. Zira demir, çelik, alüminyum, çimento ve gübre gibi karbon yoğun sektörlerden gelen ithalatların neden olduğu emisyonların %99’u CBAM kapsamı içinde kalmaya devam edecek.
Avrupa Parlamentosu Raportörü Antonio Decaro konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Şirketlerden gelen süreçleri basitleştirme ve uyumu kolaylaştırma çağrılarına yanıt verdik. CBAM kapsamındaki ithalatçıların %90’ını muaf tutarak işletmelerimizin rekabet gücü ve büyümesini destekledik. Toplam CO2 emisyonlarının %99’u hâlâ CBAM kapsamında olduğundan, AB’nin çevre hedeflerinden ödün vermedik. Adil geçişe ve 2050’ye kadar iklim nötrlüğüne ulaşma taahhüdümüz sürüyor.”
Karbon Kaçağı Önlenecek
2023’te kabul edilen ve 2026’da yürürlüğe girmesi planlanan CBAM, “karbon kaçağı”nı önlemeyi hedefliyor. Karbon kaçağı, şirketlerin emisyon yoğun üretimlerini çevre düzenlemeleri daha gevşek olan ülkelere taşıması durumunda ortaya çıkıyor. CBAM, AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) altında faaliyet gösteren AB ürünlerinin karbon maliyeti ile AB dışı ülkelerden gelen benzer ürünlerin karbon maliyetini eşitlemeyi amaçlıyor. Bu kapsamda ithalatçılar, farkı telafi etmek için CBAM sertifikaları satın almak zorunda kalıyor.
Yapılan değişiklikler, Avrupa Komisyonu’nun 2025 Şubat’ında duyurduğu “Omnibus I” paketinin bir parçası olarak hayata geçiriliyor. Bu paket, şirketlerin sürdürülebilirlik raporlama yükünü ve düzenleyici yükümlülüklerini azaltmayı hedefliyor. Paket kapsamında, küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ) özel önlemler öne çıkarken, Komisyon’un “Rekabetçilik Pusulası” raporunda yer alan %25 genel ve %35 KOBİ’lere özgü raporlama yükü azaltımı hedefleriyle de uyum gösteriyor.
50 Ton/Yıl Eşiği
Yeni CBAM düzenlemesiyle, ithalatçılar için 50 ton/yıl eşiği getiriliyor. Bu yeni sınır, daha önceki “önemsiz değer” muafiyetinin yerini alacak. Böylece, küçük miktarda ithalat yapan bireyler ve KOBİ’ler CBAM yükümlülüklerinin dışında kalacak. Ayrıca, ithalatçılar için yetkilendirme süreci, veri toplama yöntemleri, gömülü emisyon hesaplamaları, emisyon doğrulama kuralları ve mali sorumluluk gibi konularda da sadeleştirmeye gidiliyor. CBAM’ın kötüye kullanımını önlemeye yönelik hükümler de güçlendiriliyor.
Yeni düzenlemeler, yürürlüğe girmeden önce hem Avrupa Parlamentosu hem de AB Konseyi tarafından nihai onaya tabi olacak. Polonya’nın Avrupa Birliği Bakanı Adam Szłapka, anlaşmayı şu sözlerle değerlendirdi: “Bugünkü geçici anlaşma, şirketlerimiz üzerindeki idari yükü azaltmak ve AB’nin rekabet gücünü artırmak yönünde atılmış bir başka önemli adımdır.”