16 Haziran’da gergin bir ortamda başlayan Bonn İklim Görüşmeleri’nde tartışmalı gündem maddeleri yüzünden müzakereler durakladı…
Bir ay önce, COP30’un ev sahibi Brezilya, hükümetleri “uzlaşılan öncelikleri gölgeleyebilecek veya süreci daha da zorlaştırabilecek tartışmalı yeni gündem maddeleri eklemekten” kaçınmaları konusunda uyarmıştı. Ancak bu uyarı dikkate alınmadı ve gelişmekte olan ülkelerden oluşan Benzer Düşünen Ülkeler Grubu (LMDC) adına Bolivya tarafından sunulan iki öneri, Bonn’daki iklim müzakerelerinin başlamasını engelledi.
Finans ve Ticaret Gerginliği
İlk öneri, Paris Anlaşması’nın 9.1’inci maddesinin uygulanmasına yönelikti. Bu madde, gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadelede mali kaynak sağlamasını öngörüyor. LMDC ülkelerinden üst düzey bir müzakereci, bu maddenin Bonn gündeminde yer almadığını ve dahil edilmesi gerektiğini belirtti. Geniş G77+Çin grubu da bu talebi destekliyor.
İkinci öneri ise, iklim değişikliği gerekçesiyle uygulanan tek taraflı ticaret kısıtlamalarına odaklanıyor. Özellikle AB’nin ithal ürünlerde karbon salımına dayalı vergi uygulaması ve benzer önlemleri hedef alan bu öneri, bu tür önlemlerin “iklim hedefleri bahanesiyle” getirildiğini ve küresel iklim eyleminin maliyetini artırdığını savunuyor. Benzer girişimler daha önce COP28 ve COP29 toplantılarında gündeme alınamamıştı.
Açılış Ertelendi, Finans Görüşmeleri Askıda
Taraflar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle, Bonn’daki açılış oturumu planlandığı gibi sabah 10.00’da başlayamadı. Gelişmekte olan bir ülke temsilcisi “Neredeyse tüm gün boşa gitti. Gelişmiş ülkeler bizim sorunlarımızı gündeme almak istemiyor,” dedi.
Bugün, COP30 Dönem Başkanlığı’nın, COP29’da kabul edilen yeni iklim finansmanı hedefi (NCQG) doğrultusunda 300 milyar dolarlık taahhüdün 1,3 trilyon dolara çıkarılmasına yönelik Belém yol haritası hakkında ülkelerin görüşlerini dinlemesi bekleniyordu. Ancak toplantı süresiz ertelendi.
Saat 18.00 itibarıyla, gündeme eklenen iki maddeyle ilgili hâlâ bir uzlaşma sağlanamadığı bildirildi. BM İklim Sözleşmesi Başkanı Simon Stiell ise, resmi açılışın pazartesi günü gerçekleşip gerçekleşmeyeceği sorusuna “Hâlâ çok iş var” yanıtını verdi.
ABD Bonn’da Yok, “We Are Still In” Orada
Donald Trump yönetimi, ABD’yi Paris Anlaşması’ndan resmen çekme sürecini başlattıktan sonra, COP30 hazırlık toplantılarına katılmama kararı aldı. ABD’nin müzakerelere katılacak bir heyeti olmadığı, Dışişleri Bakanlığı’nda bu süreci yürüten ofisin kapatıldığı belirtiliyor. ABD, Paris Anlaşması’ndan 27 Ocak 2026 itibarıyla resmen ayrılmış olacak.
Ancak “We Are Still In” koalisyonu – eyaletler, şehirler ve şirketlerin oluşturduğu bir girişim – Bonn’daki oturumlara katılıyor ve ABD’nin iklim taahhütlerini gayriresmi olarak sürdürmeye çalışıyor.
Arjantin Tek Kişilik Heyetle Temsil Ediliyor
Arjantin’in COP30 hazırlık toplantılarına katılıp katılmayacağı son ana kadar net değildi. Geçtiğimiz kasım ayında Javier Milei hükümeti, COP29’daki Arjantin heyetini aniden geri çekmişti. Ülkenin Paris Anlaşması’ndan çekilmeyi düşündüğü yönündeki açıklamaları ise henüz resmiyet kazanmadı.
Bonn’daki toplantılarda Arjantin’i yalnızca Dışişleri Bakanlığı’ndan Eliana Saissac temsil ediyor. Kalabalık ve eş zamanlı oturumların olduğu böyle bir süreçte tek kişiyle müzakere yürütmek oldukça zor görünüyor.