Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı bu hafta derin denizlerin korunması çağrısıyla başladı.
Deniz bilimi uzmanları, iklim krizine karşı mücadelede hassas deniz ekosistemlerinin yıkıcı uygulamalardan korunması gerektiğini vurguluyor. Konferansta özellikle dip trol avcılığı ve derin deniz madenciliği uygulamalarının sona erdirilmesi gerektiği ifade edildi. Dünyanın en büyük ve en az keşfedilmiş biyomu olan derin denizler, konferansın odak noktası haline gelirken, bilim insanları hükümetlere bu tür zararlı faaliyetlere son verme çağrısında bulundu. Dip trol avcılığı, soğuk su karidesi, morina, pisi balığı gibi deniz canlılarını avlamak amacıyla ağır ağların deniz tabanında sürüklenmesiyle yapılan, büyük oranda denetlenmeyen ticari bir yöntem olarak tanımlanıyor.
“Bu, denizlerdeki en yıkıcı avcılık yöntemi,” diyen derin deniz balıkçılığı yönetimi uzmanı ekolog Lissette Victorero, konferansa katılan bilim insanlarından biri. Konferansa paralel olarak yayımlanan Ocean with David Attenborough adlı belgeselin, endüstriyel trol teknelerinin yol açtığı tahribatı gözler önüne serdiğini belirten Victorero, “Artık çoğu insan bunu kendi gözleriyle gördü,” dedi.
Belgeselde, Britanya ve Türkiye açıklarında yapılan dip trol avcılığına dair kapsamlı görüntüler yer alıyor. Tonlarca ağırlığındaki ağlar deniz tabanını adeta biçerken, mercanlar, süngerler ve deniz çayırları yok ediliyor; balıklar, mürekkep balıkları ve vatozlar yerlerinden sökülüp ağların içine ezilerek karışıyor. “O anlarda adeta her yöne savrulan canlılar görüyorsunuz,” diyen Victorero, yaşananları “neredeyse bir korku filmi” olarak nitelendirdi.
Pazartesi günü başlayan ve Cuma’ya kadar sürecek olan konferans, Kasım ayında Brezilya’nın Belém kentinde düzenlenecek olan ve iklim değişikliğinin riskleri ile maliyetlerinin masaya yatırılacağı COP30 zirvesi öncesinde kritik bir hazırlık adımı olarak görülüyor. Bu kapsamda Brezilya ve Fransa, ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik “ulusal katkı beyanları”na okyanusları da dahil etmesini hedefleyen The Blue NDC Challenge (Mavi Ulusal Katkı Beyanı Meydan Okuması) adlı yeni bir girişim başlattı. Şu ana kadar Avustralya, Fiji, Kenya, Meksika, Palau ve Seyşeller girişime destek verdi.
Konferans, denizlerdeki plastik kirliliği, mercan resiflerini beyazlatan sıcaklık artışı, aşırı ve denetimsiz avlanma gibi sorunlara dair artan endişelere dikkat çekiyor. Victorero’nun da aralarında bulunduğu 150’den fazla bilim insanı, BM Genel Sekreteri’ne hitaben yazdıkları açık mektupta, özellikle uluslararası sularda yer alan deniz altı dağlarında (seamount) yaşayan kırılgan ekosistemlerin korunmasına yönelik çağrıda bulundu.
Dünya genelinde en az 100.000 deniz altı dağı bulunduğu tahmin ediliyor. Büyük çoğunluğu sönmüş volkanlardan oluşan bu yapılar, zengin bir deniz yaşamını barındırıyor. Bazıları, nesli tehlike altındaki kaşalot balinaları ve deniz kaplumbağaları gibi göçmen türler için kritik dinlenme durakları niteliğinde. Kaliforniya merkezli Marine Conservation Institute adlı kuruluşa göre, çekiç başlı köpekbalıkları gibi bazı türler ise bu dağları yön bulma noktası olarak kullanıyor ve çiftleşmek için bu bölgelerde toplanıyor.