Yeni bir rapor, fosil yakıt şirketlerinin kamuoyunu onlarca yıl boyunca nasıl yanılttığını ve iklim değişikliğinin zararları konusunda nasıl sorumluluktan kaçındığını belgelerle ortaya koyuyor.
Dünyanın en güçlü şirketlerinden bazıları, iklim değişikliğinin tehlikeleri hakkında kamuoyunu nasıl yanılttı? Yeni yayımlanan kapsamlı bir rapor, fosil yakıt endüstrisinin, ürünlerinin neden olduğu zararları örtbas etme çabalarını gözler önüne seriyor. ABD merkezli bilim insanları grubu Union of Concerned Scientists (UCS) tarafından yayımlanan rapor, şirketlerin iç yazışmalarına ve mahkeme kayıtlarına dayanan belgeleri bir araya getirerek sektörün onlarca yıllık yanıltma stratejisini analiz ediyor.
UCS İklim ve Enerji Programı Sorumlusu Kathy Mulvey, “Bu rapor, fosil yakıt şirketlerinin ürünlerinin iklim üzerindeki etkilerini ne zaman bildiklerine ve buna rağmen neler yaptıklarına dair güçlü kanıtları tek bir çatı altında topluyor.” dedi. Raporda sunulan belgelerin daha önce medyada yer aldığına dikkat çekilse de, rapor yazarları bunların ilk kez kapsamlı ve bütüncül bir analizle derlendiğini vurguluyor. Mulvey, bu raporun dünya genelinde devam eden iklim davalarına ivme kazandırmasını umduklarını belirtiyor. Rapor, aynı zamanda Trump yönetiminin, ABD’de bu şirketlere yönelik davaları engelleme girişimlerine denk geldi. Nisan ayı sonunda Başkan Donald Trump, “Amerikan Enerjisini Eyalet Müdahalesinden Koruma” başlıklı bir başkanlık kararnamesi imzaladı. Kararname, Adalet Bakanlığı’na eyaletlerin ve yerel yönetimlerin iklim değişikliğiyle ilgili düzenleme girişimlerini engelleme talimatı veriyor. Ardından, Hawaii, Michigan, New York ve Vermont gibi eyaletlere karşı açılan davalarla bu çabalar yargıya taşındı.
Rapora göre, petrol ve gaz endüstrisi Trump’ın 2024 seçim kampanyasına önemli ölçüde bağış yaptı. Kamuya açık verilere göre bu miktar 96 milyon doları bulurken, “karanlık para” olarak adlandırılan gizli bağışlar ve Trump’ın şahsi kazanç elde ettiği dijital para projeleri bu rakama dahil değil. Beyaz Saray konuya ilişkin yorum yapmazken, geçmiş açıklamalarda yönetimin “Amerikan enerjisini serbest bırakmaya kararlı” olduğu ifade edilmişti. Ancak aynı yönetim, rüzgar santralleri gibi düşük karbonlu projeleri de engellemeye çalıştı.
Şirketler Bilerek Tehlikeyi Gizledi
“On yılların Aldatmacası” başlığını taşıyan rapora göre, ABD’de her dört kişiden biri, fosil yakıt şirketlerine karşı iklim değişikliğine katkıları nedeniyle dava açmış bir eyalet, şehir veya bölgede yaşıyor. Bu davalarda, şirketlerin ürünlerini tehlikelerini gizleyerek pazarladıkları, kamuoyunu yanıltarak sorumluluktan kaçındıkları ve hissedarlara karşı açıklama yükümlülüklerini ihlal ettikleri iddia ediliyor. Tüm sanık şirketler suçlamaları reddediyor.
Şirketler, iklim değişikliğiyle ilgili sorumluluğun siyasi bir mesele olduğunu, bu nedenle davaların Kongre ya da yürütme organının alanına girdiğini savunuyor. Ayrıca, iklim bilimiyle ilgili şüphe içeren açıklamalarının ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini öne sürüyorlar.
‘Yeşil Aklama’ Stratejileri ve Yeni Yasal Kalkan Arayışları
Rapor, fosil yakıt şirketlerinin son dönemde iklimle ilgili yanlış bilgilendirme taktiklerini daha incelikli yollarla sürdürdüğünü, bunun da kamuoyunda “yeşil aklama” (greenwashing) olarak adlandırıldığını belirtiyor. Feit, “Yeşil aklama zararsız gibi görünse de aslında oldukça tehlikeli,” diyerek endüstrinin karbon yakalama teknolojileri gibi çözümleri olduğundan fazla göstermeye çalıştığını ifade etti. “Şu ana kadar hiçbir tesis, vaat edilen düzeyde karbon emisyonu yakalamayı başaramadı,” dedi.
Raporda, şirketlerin iklim zararlarına karşı ödeme yükümlülüğü getirecek eyalet yasalarını engelleme çabaları, çevreci yatırımları “woke kapitalizm” olarak damgalayan kampanyalar ve 2018’de gündeme gelen kapsamlı bir hukuki sorumluluk muafiyeti talebini yeniden canlandırma girişimleri de yer alıyor.