Hükümetler, çok taraflı kalkınma bankaları ve sivil toplum kuruluşları, 2035’e kadar yıllık 1,3 trilyon dolarlık iklim finansmanı hedefi konusunda uzlaşmakta zorlanıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) iklim müzakereleri kapsamında Almanya’nın Bonn kentinde bir araya gelen müzakereciler, gelişmekte olan ülkelere yönelik iklim finansmanını artırmayı hedefleyen yeni yol haritasının çerçevesini belirlemeye çalışıyor. Ancak geçtiğimiz hafta yapılan istişareler, hükümetlerin yol haritasının içeriği konusunda hâlâ uzlaşma sağlayamadığını ortaya koydu.
BM İklim İcra Sekreteri Simon Stiell, müzakerelerin başında yaptığı açıklamada, 2035 yılına kadar yıllık 1,3 trilyon dolar mobilize etmeyi amaçlayan yol haritasının “sadece bir rapor değil, iklim finansmanı ve yatırımlarını hızla artırmaya yönelik açık adımlar içeren bir rehber” olması gerektiğini vurguladı.
Kaynaklar ve Yöntemler Belirsiz
Bonn’daki bazı delegeler, yol haritasının nasıl hazırlanacağına ilişkin sürecin halen belirsiz olduğunu dile getirirken, Azerbaycan ve Brezilya başkanlığında yürütülen “Bakü’den Belém’e 1,3 Trilyon Dolar Yol Haritası”nın temelinde, bağışçı ülkelerin kamu kaynaklarından yılda 300 milyar dolar sağlaması hedefi yer alıyor. Gelişmekte olan ülkeler, 1,3 trilyon dolarlık finansmanın çoğunlukla zengin ülkelerden gelen kamu fonlarıyla sağlanmasını isterken, COP29’da kabul edilen metinde tüm finansman kaynaklarına açık olunacağı belirtilmiş, pay dağılımına ise yer verilmemişti.
Gelişmekte olan ülkeler, bu tutarın mevcut bütçelerden farklı, yeni kaynaklardan sağlanmasını ve hibe şeklinde verilmesini isterken; kredi ve borç benzeri finansman modellerinin dışlanması gerektiğini savunuyor. Öte yandan Hindistan, küresel vergi uygulamaları veya belirli sektörlerden finansman sağlanmasına karşı çıkıyor. Ancak Greenpeace ve Oxfam’ın yaptığı bir ankete göre, Hindistan’daki katılımcıların %80’i fosil yakıt şirketlerinin çevreye verdikleri zarardan ötürü vergilendirilmesini destekliyor.
Yol Haritası Kimin Yol Haritası?
Yol haritasının nihai halini hazırlama görevi Azerbaycan ve Brezilya’ya ait. COP30 İcra Kurulu Başkanı Ana Toni, yol haritasının net öneriler sunacağını belirterek, “Bu, iki COP Başkanlığı’nın dinledikleri görüşler doğrultusunda neyin gerekli olduğunu düşünüyorsa onu içerecek” dedi. Yol haritasının ilk taslağının Eylül ayında, nihai versiyonunun ise Ekim ayında yayımlanması bekleniyor. Toni, yol haritasında BM İklim Çerçeve Sözleşmesi dışındaki aktörlere yönelik tavsiyelerin de yer alabileceğini söyledi. Örneğin, çok taraflı kalkınma bankalarının reformu gibi konular, BM’nin doğrudan yetki alanına girmese de raporda yer alabilir.
Finans Bakanları Çemberi Tartışması
Brezilya’nın öncülüğünde oluşturulan ve 32 ülkenin yer aldığı “finans bakanları çemberi” yol haritasına katkı sağlamayı hedefliyor. Ancak bazı yetkililer, bu sürecin resmi BM iklim süreciyle nasıl örtüştüğü konusunda netlik olmadığını belirtti. Toni, bu grubun resmi yol haritası sürecinin bir parçası olmadığını, Brezilya’nın girişimiyle hayata geçirildiğini vurgulayarak “Katılmak isteyen tüm ülkelere açık” dedi. Bonn’da yapılan görüşmeler sırasında Marshall Adaları ve Tanzanya da bu gruba katılmak istediğini bildirdi.